• Edukacja czytelnicza i medialna klasa 4
  - Jak korzystać z encyklopedii i słowników.

• Edukacja czytelnicza i medialna klasa5
  Zapoznanie uczniów z budową i zawartością słownika.
  Wyszukiwanie książek w bibliotece za pomocą. 
  katalogu alfabetycznego.
  Katalogi rzeczowe w bibliotece szkolnej.

• Edukacja czytelnicza i medialna klasa 6
  Książki popularnonaukowe w naszej bibliotece.
  Ćwiczenia w posługiwaniu się katalogiem rzeczowym.
  Test czytania ze zrozumieniem biogramu.
  {w :} Mały słownik pisarzy angielskich i amerykańskich, W-wa 1971, s. 495

EDUKACJA CZYTELNICZA I MEDIALNA KLASA 4

Jak korzystać z encyklopedii i słowników?

Cel główny

Zapoznanie uczniów z zestawem encyklopedii i słowników.

Cele operacyjne

Uczeń:

•  potrafi wyszukiwać potrzebne wiadomości {tu: hasła dotyczące ochrony środowiska i ekologii}

•  umie rozpoznać źródła informacji bezpośredniej,

•  rozumie konieczność zorganizowania warsztatu informacyjnego.
  

Pomoce

• plansze Rodzaje słowników , Rodzaje encyklopedii

• zestaw słowników i encyklopedii z różnych dziedzin nauki

Metody

• pogadanka, pokaz, praca w grupach

Przebieg zajęć:

1. rozmowa z uczniami na temat zbiorów biblioteki szkolnej:
   - wyszczególnienie pozycji, które zawierają źródła informacji bezpośredniej;
   - zapoznanie uczniów z księgozbiorem podręcznym [03],próba zdefiniowania
     z wykorzystaniem plansz i wydawnictw słownikowych oraz encyklopedycznych;
   - zapisanie lub wklejenie definicji "encyklopedia", "słownik";
   - przypomnienie zasad pracy z książką.

2. przegląd słowników i encyklopedii przygotowanych przez nauczyciela; budowa:
   układ haseł, tabele, wykresy, ilustracje, grafy, mapy..

3. ćwiczenia w grupach :uczniowie pracują nad zadaniami z kart ćwiczebnych-
       pytania dostosowane do rodzaju słownika lub encyklopedii.

Polecenia do ćwiczeń:

1. Za pomocą słownika j. polskiego t.8 odszukaj znaczenie
   wyrazu "środowisko". Wypisz jego biologiczne i chemiczne tłumaczenie.

2. Na podstawie słownika ochrony przyrody i środowiska znajdź hasło
   "oczyszczalnia ścieków" i wyjaśnij jego znaczenie.

3. W małym słowniku biologicznym odszukaj hasło "pomniki przyrody".
   Podaj przykłady takiej ochrony obiektów natury.

4. Jakimi innymi wyrazami można zastąpić wyraz "zanieczyszczać" i "segregacja"?
   Znajdź odpowiedź w słowniku synonimów.

5. Na podstawie t.3 wielkiej encyklopedii powszechnej podaj krótką regułę
   wyrazu "ekologia". Zwróć uwagę, z jakiego języka pochodzi ten wyraz.

6. W leksykonie ochrony środowiska odszukaj wyrazy "otulina" i "erozja".
   Podaj ich znaczenie.

7. Odszukaj znaczenie hasła "kwaśny deszcz". Posłuż się małym słownikiem 
   biologicznym.

8. Obejrzyj dokładnie małą encyklopedię przyrodniczą . Podaj kilka informacji 
   o jej zawartości. Zwróć uwagę na pozatekstowe źródła informacji.

9. Odszukaj w leksykonie młodego czytelnika wyrazy "dewastacja" i "detergenty".

10. Na podstawie słownika geograficznego wymień różnice między "parkiem narodowym"
    a "rezerwatem przyrody". Odszukaj te hasła w słowniku.

11. Jakie wyjaśnienie hasła "ocieplenie klimatu" podaje słownik wydarzeń , pojęć
    i legend XX wieku ?

12. Na podstawie słownika polsko- angielskiego podaj tłumaczenie wyrazów
    "roślina", "zwierzę", "ryba".
    
    
    Podanie i wyjaśnienie kolejnych haseł oraz prezentacja egzemplarzy książek.
    Podsumowanie i utrwalenie wiadomości z lekcji. Zachęcenie uczniów 
    do wszechstronnego korzystania ze słowników i encyklopedii, aby wzbogacić wiedzę i słownictwo.
    
    

bibliotekarz
Irena Wiecheć

EDUKACJA CZYTELNICZA I MEDIALNA KLASA 5

Zapoznanie uczniów z budową i zawartością słownika


Cele:

Kształcenie umiejętności posługiwania się słownikiem, rozwijanie kultury językowej.

Pomoce:

Słowniki języka polskiego

Tok zajęć:

1. Rozdanie słowników, zapoznanie z kartą tytułową i jej treścią {wydawnictwo, rok wydania, redakcja, wstęp}

2. Uczniowie odszukują hasło „ książka”, odczytują i objaśniają jego treść oraz wszystkie możliwe znaczenia tego wyrazu i połączenia frazeologiczne. 
   Uczniowie dowiadują się, że słownik języka polskiego podaje nie tylko poprawną pisownię , ale informuje, jakiego jest on rodzaju , jak się odmienia, jaką ma końcówkę, jak może być użyty nawet w znaczeniu przenośnym, czy jest pochodzenia rodzimego czy obcego.

3. Polecenie odszukania innych haseł, wyjaśnienie znaczenia skrótów- 
   odwołanie się do tabeli skrótów. Wyjaśnienie konieczności korzystania
   z niej.

4. Przekazanie kolejnych zadań:
   - wyszukaj w słowniku języka polskiego podane wyrazy i zapisz ich znaczenie{ pedagogika , bursa , akademik, internat, nauczyciel, uczeń};
   - odczytaj skróty wyrazowe w artykułach hasłowych: zaciąć, piętro,
   wykorzystaj informacje objaśniające znaki i skróty zawarte we wstępnej części słownika;
   - odszukaj hasło: kolumna, co się składa na artykuł hasłowy, inne znaczenia 
   tego hasła;
   - od podanych przymiotników utwórz rzeczowniki, odszukaj je w słowniku 
   i przeczytaj hasła{ marudny, owocowy, weselny, odważny};
   - podaj nazwy trzech zawodów, odszukaj te hasła w słowniku.

5. Sprawdzenie wykonanych zadań i ich ocena.

Opracowała: 
Irena Wiecheć

EDUKACJA CZYTELNICZA I MEDIALNA KLASA 5

Wyszukiwanie książek w bibliotece za pomocą 
katalogu alfabetycznego.


Cele:

Poznanie budowy katalogu alfabetycznego, wyrabianie umiejętności odszukiwania książek na regałach. 

Pomoce: 

• Karty katalogowe do ćwiczeń

•  Książki z kartami katalogowymi

• Powiększony wzór karty katalogowej

• Tablice informacyjne: literatury pięknej, literatury popularnonaukowej

Tok zajęć:

-wskazanie dzieciom możliwości samodzielnego odszukania potrzebnej
książki; wykorzystanie katalogu alfabetycznego;
- objaśnienie opisu na powiększonej karcie katalogowej;
- rozdanie książek z kartami katalogowymi;
- poszukiwanie i odczytanie elementów opisu na karcie katalogowej książek;
- przy omawianiu znaku działu wykorzystanie tablicy informacyjnej literatury pięknej;
- omówienie sygnatury;
- zwrócenie uwagi na dodatkowe elementy opisu np. uwagi biblioteczne;
- odczytanie kilku kart książek przez uczniów;
- ćwiczenia w poszukiwaniu książek wybranych autorów;
- sprawdzenie poprawności wykonanych zadań.

opracowała : 
Irena Wiecheć

EDUKACJA CZYTELNICZA I MEDIALNA KLASA 5

Katalogi rzeczowe w bibliotece szkolnej

Cele:

Poznanie katalogu rzeczowego i jego budowy wg uniwersalnej klasyfikacji dziesiętnej , umiejętność korzystania z katalogu.

Pomoce:

• Powiększone wzory kart katalogowych

• Wypełnione karty katalogowe

• Tablica klasyfikacji dziesiętnej

• Zestawy książek z literatury pięknej i popularnonaukowej bez oznaczonego znaku miejsca

• Skrzynki z katalogiem rzeczowym

Tok zajęć:

1. Wprowadzenie.
   Przypomnienie wiadomości o opisie książki na karcie katalogowej, karta katalogowa 
   jako źródło najważniejszych informacji o książce, sygnatura.
   Układ kart wg haseł autorskich i tytułowych ; 
   przydatność katalogu alfabetycznego{ korzystamy z niego , kiedy znamy nazwisko autora}
   Uporządkowanie książek ze względu na ich treść i dziedzinę wiedzy {klasyfikacja treściowa książki }

2. Omówienie różnic między książkami z literatury pięknej a popularnonaukowymi.

3. Katalog rzeczowy z literatury pięknej. 
   Przegląd działów B, Bw, H, Ob.
   P, Pd, Prz.

4. Samodzielne próby klasyfikacji treściowej przygotowanych książek popularnonaukowych. 
   Informacja bibliotekarza o systemie UKD. Podkreślenie możliwości rozbudowy działów 
   w zależności od potrzeb biblioteki.

5. Sprawdzenie poprawności wykonanych zadań.
   

opracowała : 
Irena Wiecheć

EDUKACJA CZYTELNICZA I MEDIALNA KLASA 6

Książki popularnonaukowe w naszej bibliotece.

Cele:

- poznawczy: zapoznanie z książką popularnonaukową
- kształceniowy: ćwiczenie umiejętności korzystania z literatury popularnonaukowej

Pomoce:

Książki popularnonaukowe, katalog rzeczowy i alfabetyczny

Tok lekcji:

1. Przypomnienie różnic między literaturą piękną a popularnonaukową (brak fabuły, narratora , 
   bohatera, środków stylistycznych, postaci literackich ).

2. Budowa książki popularnonaukowej:
   a) tytulatura ( zespół danych umieszczonych na karcie tytułowej i w metryce),
   b) część wprowadzająca np. spis treści, wstęp, wstęp od autora,
   c) część główna (tekst główny, treść),
   d) aparat naukowy książki obejmujący wszystkie składniki dokumentacji źródłowej (przypisy bibliograficzne ,bibliografia, indeks osobowy, rzeczowy geograficzny),
   e) pozatekstowe źródła informacji (ilustracje ,zdjęcia, wykresy ,tabele, mapy, diagramy):
   - podkreślenie, że karta katalogowa jest źródłem najważniejszych informacji o książce; sygnatura mówi jaki jest znak miejsca danej książki,
   - przypomnienie klasyfikacji dziesiętnej UKD,
   - stwierdzenie, że książek popularnonaukowych nie będziemy szukać np. w dziale 8,
   - próby samodzielnej klasyfikacji przygotowanych książek z matematyki, fizyki, chemii historii, biologii,

3. Wspólna ocena wyników pracy, przegląd fiszek z klasyfikacją.

opracowała : 
Irena Wiecheć

EDUKACJA CZYTELNICZA I MEDIALNA KLASA 6

Ćwiczenia w posługiwaniu się katalogiem rzeczowym

Cel::

Kształtowanie umiejętności samodzielnego poszukiwania informacji w katalogu rzeczowym.

Pomoce:

Skrzynki katalogowe, słownik języka polskiego, encyklopedia wiedzy o książce ,tablica ze schematem , katalogu rzeczowego wg UKD oraz wykazem działów literatury pięknej.
Plansza z opisem katalogowym, kartki z poleceniami (po jednym zestawie na grupę).

Tok lekcji:

1. Podział klasy na grupy.

2. Wprowadzenie:
   Bazując na wiadomościach z klasy piątej formułujemy pytania:
   - co to jest katalog ?/ definicja przy pomocy słownika j. polskiego/
   - jakie rodzaje katalogów znajdują się w bibliotece?
   - Jak są ułożone karty w katalogu alfabetycznym?
   - kiedy szukamy książki w katalogu alfabetycznym?

3. Obserwowanie przez dzieci różnic w napisach na skrzynkach katalogu rzeczowego 
   i alfabetycznego, formułowanie wniosków.

4. Zwrócenie uwagi na tablicę klasyfikacji:
   - uświadomienie podziału piśmiennictwa na 10 działów; prowadzenie terminu „klasyfikacja
   dziesiętna”,
   - omówienie specyfiki działu 8 w szkole podstawowej.

5. Rozdanie szufladek katalogu rzeczowego z literaturą popularnonaukową. Obserwacja działów, 
   układ kart.

6. Co zawiera karta katalogowa / autor, tytuł, tłumacz, ilustrator, kolejne wydanie, wydawnictwo, 
   miejsce i rok wydania, format, liczba stron, mapy, tablice, numer inwentarzowy książki, dział, 
   znak miejsca czyli sygnatura, informacje dodatkowe zapisane w uwagach/.

7. Opis książek kilku autorów. Ćwiczenia w grupach.

8. Zebranie wiadomości.

 
opracowała : 
Irena Wiecheć

EDUKACJA CZYTELNICZA I MEDIALNA KLASA 6

Gazety i czasopisma - źródłem aktualnej wiedzy.

Cele:

- poznanie różnych czasopism, budowa wybranego czasopisma 
- wskazanie na walory informacyjne , przydatność do nauki w szkole i rozrywki
- wdrażanie do czytelnictwa prasy
- zachęcanie do korzystania z czasopism w bibliotece szkolnej

Pomoce:

- różne rodzaje czasopism / treść, częstotliwość ukazywania się, odbiorca/
- luźne numery „Płomyka” do ćwiczeń, „ Jestem”, „ Płomyczek”, „Młody Technik”
- tablice poglądowe z podziałem czasopism
- kartki ćwiczebne/ jedna na zespół

Tok lekcji:

1. Pogadanka wstępna o różnorodności źródeł wiedzy i informacji. Objaśnienie pojęć
   czasopismo, gazeta, prasa.

2. Pracownicy i współpracownicy gazet i czasopism / redaktor nacz., redaktor tech.,
   korespondent, reporter, fotoreporter, agencja prasowa/.

3. Podział gazet i czasopism ze względu na treść i częstotliwość ukazywania się,
   odbiorców .Pokaz tablicy.

4. Podział na grupy i rozdanie czasopism.

5. Praca w grupach- wypisywanie na kartach ćwiczebnych:
   - stałe rubryki i działy
   - inne informacje kulturalne, społeczne, techniczne
   - rozrywki umysłowe
   - budowa czasopisma /tytulatura, stopka wydawnicza/.

6. Podsumowanie wiadomości / definicja gazety, czasopisma, prasy, kryteria podziału, 
   układ treści, różnice między pismem młodzieżowym a technicznym/.
   
   Gazeta- częściej niż raz w tygodniu
   
   - podają wiadomości ogólne
   - są lokalne i ogólne
   - adresat masowy
   Czasopismo – raz w tygodniu lub rzadziej
   
   - podają treść ograniczoną do tematyki przewodniej
   - są naukowe, literackie, zawodowe, młodzieżowe dla dzieci.
   
   Prasa – ogół czasopism ukazujących się w danym kraju.

opracowała : 
Irena Wiecheć

EDUKACJA CZYTELNICZA I MEDIALNA KLASA 6

Test czytania ze zrozumieniem biogramu
{w :} Mały słownik pisarzy angielskich i amerykańskich, W-wa 1971, s. 495

Instrukcja:
Uważnie czytaj tekst biogramu. W razie potrzeby wracaj do niego . Myśl.
Spośród czterech odpowiedzi tylko jedna jest poprawna. Wybierz ją i zaznacz
w karcie odpowiedzi, przekreślając znakiem X odpowiednią literę.
Powodzenia!!!

1. Mark Twain to pisarz:
   a) portugalski
   b) angielski
   c) włoski
   d) amerykański
   
   

2. Urodził się w miejscowości:
   a) Hannibal
   b) Helena
   c) Florida
   d) Redding
   
   

3. Żył:
   a) 85 lat
   b) 75lat
   c) 65lat
   d) 80lat
   
   

4. Był synem:
   a) lekarza
   b) prawnika
   c) oisarza
   d) marynarza
   
   

5. Przerwał naukę :
   a) w 12 roku życia
   b) po śmierci
   c) na skutek trudnej sytuacji finansowej
   d) wszystkie odpowiedzi są poprawne
   
   

6. Pracę zarobkową rozpoczął:
   a) w drukarni
   b) na poczcie
   c) na kolei
   d) na statku
   
   

7. Pseudonim to:
   a) nazwisko lub imię zmyślone, przybrane
   b) używane zamiast prawdziwego przez pisarzy , aktorów, dziennikarzy lub spiskowców
   c) wyraz pochodzenia greckiego
   d) wszystkie odpowiedzi są poprawne
   
   

8. Pseudonim pisarza pochodzi z czasów, gdy:
   a) terminował w drukarni w Hannibal
   b) był pilotem na Missisipi 
   c) poszukiwał złota w Newadzie
   d) podróżował po kraju
   
   

9. Humoreska to:
   a) wyraz pochodzący z języka niemieckiego „Humoreske”
   b) niewielkie opowiadanie o zdarzeniu zabawnym
   c) gatunek uprawiany przez Marka Twaina
   d) wszystkie odpowiedzi są poprawne
   
   

10. Pracę pisarską M. Twain rozpoczął od:
    a) powieści 
    b) felietonów
    c) humoresek
    d) reportaż
    
    

11. Sławę z dnia na dzień przyniosła mu:
    a) powieść autobiograficzna „ Życie na Missisipi”
    b) powieść dla młodzieży „ Przygody Tomka Sawyera”
    c) humoreska „ O skaczącej żabie z Calaveras”
    d) pierwsza powieść napisana wspólnie z Ch. D. Warnerem „ Wiek pozłacany”
    
    

12. Powieść pt. „ Prostaczkowie za granicą” to owoc podróży pisarza po :
    a) rejonie Morza Śródziemnego
    b) różnych stanach Ameryki
    c) świecie 
    d) Europie
    
    

13. Który z wymienionych utworów M Twaina nie należy do powieści autobiograficznych 
    i podróżniczych:
    a) „ Pod gołym niebem”
    b) „ Tajemniczy przybysz”
    c) „ Włóczęga za granicą”
    d) „ Wzdłuż równika”
    
    

14. Historię dwóch chłopców z czasów dynastii Tudorów możemy prześledzić w utworze pt.
    a) „Jankes na dworze króla Artura”
    b) „ Wilson Kapuściana Głowa”
    c) „ Kim jest człowiek”
    d) ‘Królewicz i żebrak”
    
    

15. Autobiografia M. Twaina została opublikowana w:
    a) 1910 r.
    b) 1934 r.
    c) 1924 r.
    d) 1900 r.
    
    

16. Mark Twain walczył piórem z :
    a) uciskiem i przemocą
    b) obłudą i zakłamaniem 
    c) nierównością społeczną, nietolerancją , rasizmem
    d) wszystkie odpowiedzi są prawidłowe
    
    

17. W ilu utworach M. Twain przedstawił pełny portret kobiecy?
    a) w 1
    b) w 2
    c) w 3
    d) w 4
    
    

18. Wskaż zdanie fałszywe . M. Twain był realistą , gdyż:
    a) trzeźwo , bezstronnie oceniał rzeczywistość, którą poznawał poprzez wnikliwą obserwację 
    i doświadczenie
    b) w swych utworach odtwarzał zjawiska rzeczywistości w sposób zgodny z obserwacją i
    i osiągniętym poziomem poznania
    c) odrzucał fakty , świadomie przekształcał rzeczywistość , zmienia ją , ulepszał, fantazjował
    d) w swych poglądach liczył się z konkretną rzeczywistością , z faktami , prawdą 
    
    

19. Tłumaczem utworów M. Twaina na język polski nie był(a):
    a) W. Szymborska 
    b) Z. Siwicka 
    c) A. Słonimski
    d) K. Piotrowski

opracowała : 
Irena Wiecheć